Angst kunnen we in ons lichaam voelen doordat we spierspanning merken in ons dwarsgestreepte spierweefsel (bijvoorbeeld gespannen schouders, kaken, benen en armen), ons gladde spierweefsel (wat we merken aan bijvoorbeeld zweten, diarree, veel moeten plassen, darmkrampen, misselijkheid) of we merken angst via onze zintuigen (bijvoorbeeld iemand opeens iets verder weg zien/horen of juist dichterbij).
Als we angst voelen gaan onze gedachten ook aan het werk. Vaak versterken onze gedachten de angst die we voelen en roept de angst die we dan voelen weer gedachten op. Dit kan leiden tot paniek en bij paniek krijgen we allerlei lichamelijke ervaringen.
Stel je staat in een bus vol met mensen en het is warm; alle zitplaatsen zijn bezet en het gangpad staat vol. Je staat middenin het gangpad en gelukkig kun je nog wel een stang vasthouden. Met zoveel mensen in een bus is het aannemelijk dat het ook wat benauwd wordt. Je krijgt de gedachte "als ik maar niet flauw val".... Door die gedachte word je toch wat meer gespannen. Dan knijp je wat harder in de stang die je vasthoudt of je merkt dat je gaat zweten; beide reacties (knijpen vanuit spierspanning en zweten) kunnen een uiting zijn van angst, tenzij het zo warm is dat je daarvan gaat zweten. Je hart gaat harder kloppen en je volgende gedachte is "ik zal toch geen hartaanval krijgen", wat maakt dat je nog angstiger wordt en opeens merkt dat je staat te trillen op je benen. Voor je er erg in hebt, merk je dat je uit de bus wilt. Je hebt een paniekaanval en wilt frisse lucht.
In dit voorbeeld kun je zien dat gedachten ervoor kunnen zorgen dat angst gaat toenemen. Het is dus belangrijk bij angst dat we onze gedachten in de gaten houden. Een gedachte als 'angst zakt altijd' is een helpende gedachte bij opkomende angst; je kunt proberen of je je lichamelijke ervaringen van angst kunt observeren en deze neutraal kunt benaderen. Je kunt bijvoorbeeld denken 'ik ben angstig en dat voel ik doordat ik ga transpireren en dat ik ga trillen' of 'ik hoef me geen zorgen te maken, want ik weet dat angst altijd weer afneemt'. Je wacht 'rustig' af (voor zover je dat lukt) en dan wordt de angst meestal vanzelf weer hanteerbaar.
Angst is er vaak als er een ander gevoel is dat je moeilijk vindt om te voelen. Stel je vindt het heel moeilijk om boos te worden op je partner, dan kan het zijn dat je deze boosheid niet wil voelen. Je wordt er bang van, want misschien denk je wel heel diep van binnen 'als ik boos word op mijn partner, dan word ik verlaten'. Zo'n gedachte maakt nog angstiger en dan kan het zijn dat je misselijk wordt of buikpijn krijgt (beide reacties kunnen uitingen zijn van angst). Je voelt alleen maar angst en (onder andere daarmee) heb je je boosheid weggedrukt. Als je echter denkt dat je wordt verlaten door je partner als jij boos bent op je partner, dan kan het ook nog zo zijn dat je je eigen boosheid op je partner projecteert. Dus in plaats van dat je zelf je boosheid kunt voelen, ga je denken dat je partner boos op jou zal zijn en dan weg zal gaan van jou. Dan sta je niet meer in contact met je eigen boosheid en sta je dus ook niet meer in je kracht. Dan ben je waarschijnlijk vooral angstig en gespannen.
Angst kun je ervaren als een vervelend en naar gevoel, maar als je gaat ontdekken dat je vooral angstig bent voor een ander gevoel wat er in jou is, wordt het misschien makkelijker om anders naar je angst te kijken. Angst kan dan bijvoorbeeld ook een signaal worden om op zoek te gaan. In een therapie proberen we altijd angst te begrijpen: waardoor komt je angst op, hoe voel je angst, zijn er andere gevoelens.... Dus veroordeel je zelf nooit, veroordeel ook niet je angst, maar probeer altijd jezelf te begrijpen.
Boekentips
* Omarm je emoties, vrij van angst voor je gevoelens, geschreven door Ronald J. Frederick, uitgeverij Boom, 2014.
In dit boek kun je meer lezen over angst voor gevoelens.
* Voluit leven, geschreven door Ernst Bohlmeijer en Monique Hulsbergen, uitgeverij Boom, 2009.
Dit is een praktisch zelfhulpboek en ook in dit boek kun je leren accepterend te gaan staan naar je eigen gevoelens of emoties.
Natuurlijk zijn er ook veel boeken geschreven over angst als een op zichzelf staande emotie en hoe je daarmee kunt leren omgaan. Deze boeken kunnen zeker helpend zijn, maar zelf probeer ik -als een soort rechercheur- altijd te zoeken met je naar het gevoel onder de angst.... En als we dat gevoel vinden, dan kun je je zelf soms opeens veel beter snappen en kun je soms makkelijker het gevoel toelaten. En het mooie is dat als je uiteindelijk je gevoel kunt voelen, is de angst soms opeens verdwenen....